فرش‌های ایرانی به دلیل طراحی زیبا، کیفیت بالا و بافت‌های خاص خود در سراسر جهان شناخته شده‌اند. این فرش‌ها نه تنها به عنوان یک وسیله کاربردی، بلکه به عنوان یک اثر هنری ارزشمند شناخته می‌شوند که نماد فرهنگ و تاریخ ایران هستند. اما مانند هر نوع فرش دیگری، فرش‌های ایرانی نیز نیاز به مراقبت و شستشوی مناسب دارند تا طول عمر بیشتری داشته باشند و زیبایی آن‌ها حفظ شود. در این مقاله به بررسی نکات مهم در شستشوی فرش‌های ایرانی می‌پردازیم.
قبل از هر چیزی، اولین و مهم‌ترین گام در شستشوی فرش‌های ایرانی، شناخت نوع فرش است. فرش‌های ایرانی معمولاً از الیاف طبیعی مانند پشم، ابریشم، پنبه و یا ترکیبی از این مواد بافته می‌شوند. بنابراین، شستشوی فرش‌های ایرانی باید با توجه به نوع الیاف به کار رفته در آن‌ها انجام شود. برای مثال، فرش‌های پشمی نیاز به مراقبت ویژه دارند زیرا الیاف پشم حساس به رطوبت زیاد و مواد شیمیایی هستند.
فرش‌های ابریشمی نیز بسیار ظریف‌تر از فرش‌های پشمی هستند و به همین دلیل، شستشوی آن‌ها باید با دقت بیشتری صورت گیرد. برای شستشوی این فرش‌ها بهتر است از متخصصان قالیشویی استفاده کنید که تجربه لازم در شستشوی فرش‌های دستباف را دارند.
یکی دیگر از نکات مهم در شستشوی فرش‌های ایرانی، انتخاب مواد شوینده مناسب است. مواد شوینده قوی و شیمیایی می‌توانند به بافت فرش آسیب بزنند و رنگ‌های آن را کمرنگ یا محو کنند. بهترین انتخاب برای شستشوی فرش‌های ایرانی، استفاده از مواد شوینده ملایم و مخصوص فرش است که فاقد مواد شیمیایی قوی باشند. در صورتی که تصمیم به استفاده از شوینده خانگی دارید، می‌توانید از ترکیب آب و سرکه سفید یا جوش شیرین استفاده کنید که به بافت فرش آسیب نمی‌زند.
یکی از اشتباهات رایج در شستشوی فرش‌های ایرانی، استفاده از آب زیاد است. فرش‌های ایرانی به خصوص فرش‌های دستباف، به دلیل الیاف طبیعی و پیچیدگی‌های بافت‌شان نباید در معرض آب زیاد قرار گیرند. رطوبت زیاد می‌تواند به بافت فرش آسیب زده و موجب شل شدن و افتادگی آن شود. به جای استفاده از آب زیاد، بهتر است فرش‌ها را با دستمال یا اسفنج مرطوب تمیز کرده و به آرامی لکه‌ها را از بین ببرید.
شستشوی فرش‌های ایرانی با دستگاه‌های صنعتی ممکن است به بافت فرش آسیب بزند. این دستگاه‌ها به طور معمول برای فرش‌های ماشینی و بافت‌های ساده‌تر طراحی شده‌اند، اما فرش‌های دستباف و ظریف ایرانی به دقت و توجه بیشتری نیاز دارند. برای شستشوی فرش‌های ایرانی بهتر است از قالیشویی‌های معتبر و متخصص استفاده کنید که تجهیزات و مواد شوینده مناسب را برای شستشوی فرش‌های دستباف دارند.
پس از شستشوی فرش، فرآیند خشک‌کردن آن بسیار مهم است. فرش‌های ایرانی نباید در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند زیرا این امر می‌تواند باعث رنگ‌پریدگی و آسیب به الیاف فرش شود. بهترین روش خشک‌کردن فرش‌های ایرانی، قرار دادن آن‌ها در محیطی با جریان هوای خوب است. از آویزان کردن فرش در معرض نور خورشید خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند باعث انقباض و تغییر شکل فرش شود.
اگر لکه‌ای روی فرش ایرانی ایجاد شد، بهتر است فوراً اقدام به پاک‌کردن آن کنید. لکه‌های دیرپاک شده ممکن است به عمق الیاف فرش نفوذ کنند و از بین بردن آن‌ها بسیار سخت‌تر شود. برای پاک‌کردن لکه‌ها، بهتر است از مواد شوینده ملایم استفاده کرده و لکه را با یک پارچه نرم و تمیز پاک کنید. در صورتی که لکه به سختی پاک شد، بهتر است از خدمات قالیشویی استفاده کنید تا فرش آسیبی نبیند.
بعد از شستشوی فرش، شانه کردن آن برای حفظ ساختار و بافت آن ضروری است. با استفاده از یک شانه نرم، می‌توانید الیاف فرش را به آرامی مرتب کنید. این کار نه تنها به فرش ظاهری مرتب و صاف می‌دهد، بلکه باعث حفظ سلامت بافت فرش می‌شود. به ویژه برای فرش‌های پشمی، شانه کردن منظم می‌تواند به جلوگیری از گره خوردن الیاف کمک کند.
بعد از شستشو، نگهداری درست از فرش‌های ایرانی نیز مهم است. برای این منظور، باید فرش‌ها را در مکانی خشک و دور از رطوبت نگه دارید. استفاده از زیرانداز یا موکت در مکان‌های پر تردد می‌تواند به کاهش آسیب به فرش کمک کند. همچنین جارو کردن منظم فرش، بدون فشار زیاد، از تجمع گرد و غبار و کثیفی جلوگیری می‌کند و به طول عمر فرش کمک می‌کند.
مواد شوینده قوی مانند سفیدکننده‌ها می‌توانند رنگ‌های فرش را از بین ببرند و الیاف آن را ضعیف کنند. به همین دلیل، بهتر است از این مواد برای شستشوی فرش‌های ایرانی استفاده نکنید. برای تمیز کردن لکه‌های سخت، بهتر است از محلول‌های خانگی مانند سرکه و جوش شیرین استفاده کنید که تاثیر کمتری روی رنگ و بافت فرش دارند.
شستشوی فرش‌های ایرانی نیاز به دقت، مراقبت و توجه خاصی دارد. این فرش‌ها به دلیل ارزش فرهنگی و زیبایی‌شان باید با روش‌های صحیح شسته شوند تا طول عمرشان حفظ شود و زیبایی آن‌ها باقی بماند. با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله، می‌توانید از فرش‌های ایرانی خود به بهترین نحو نگهداری کنید و از آن‌ها برای سال‌ها بهره ببرید.
منبع : آبگیر لوله ای